(oorspronkelijk vanaf de Lek) thans vanaf IJsselstein naar de Nieuwe Maas.
De Hollandsche IJssel, die al in 860 wordt genoemd onder de naam Isla, is oorspronkelijk een zijarm van de Lek (Rijn), die in 1291 door een dam bij Vreeswijk (Klaphek) werd afgesloten. (zie Waaiersluis)
De Hollandsche IJssel bij IJsselstein. Een vriendelijk stroompje in een Idyllisch landschap
Het gedeelte boven Montfoort is een overblijfsel van een verarmde hoofdstroom, het gedeelte beneden Montfoort een in aanzien toegenomen bijstroom.
Dit prachtige (gekanaliseerde) deel van de Hollandsche IJssel ligt ten oosten van de Waaierssluis
In historische tijden is de IJssel altijd een rivier van bescheiden afmeting geweest. De bedijking vond plaats in de 12de en mogelijk zelfs al in de 11 de eeuw.
Door de bouw van de Waaiersluis bij Gouda in 1860 werd de rivier tot Gouda gekanaliseerd. Bij het deel van de rivier ten westen van de Waaiersluis wordt de waterbeweging nog steeds bepaald door het getij.
Vroeger hadden vele polders in de streek ten noorden van de rivier met sluizen in Schielands Hoge Zeedijk en in de Goejanverwelledijk een afwatering op de IJssel.
Hollandsche IJssel omstreeks 1902 bij de Nieuwe Veerstal. Rechts nog net zichtbaar het Tolhuis.
De riviernaam IJssel gaat terug op een Oud-europees woord is. Het schijnt dat dit woord is, evenals A(a), een aanduiding was voor waterlopen in het algemeen en over een zeer uitgestrekt gebied werd gebruikt. De riviernaam wordt op oude kaarten en in oude oorkonden geschreven als Isla. Deze vorm isla of isala bestaat uit het grondwoord met het achtervoegsel la of ala. Hieruit ontstond de tegenwoordige vorm IJssel of IJsel.
De Hollandsche IJssel gezien vanaf de Gouderakse brug. Links het gemaal Pijnacker Hordijk
Foto’s: Nico J. Boerboom